به گزارش بانکس : مطابق با تازه‌ترین داده‌های گمرک ایران، صادرات کالاهای غیرنفتی کشور در دوماهه نخست سال جاری، به حجم 24 میلیون و 622 هزار تن و ارزشی معادل 8 میلیارد و 241 میلیون دلار دست یافت. این ارقام در مقایسه با بازه زمانی مشابه سال پیش، از لحاظ وزنی 4.4 درصد رشد و از نظر ارزش دلاری، کاهشی 0.11 درصدی را ثبت کرده‌اند.
میانگین ارزش گمرکی هر تن کالای صادرشده، 335 دلار بوده که این شاخص نسبت به سال گذشته، افت 4.3 درصدی داشته است.
در نتیجه، علیرغم رشد حجمی صادرات، کاهش ارزش دلاری و نزول میانگین بهای هر تن، گویای این واقعیت است که صادرات ایران عمدتاً به سمت کالاهای کم‌بها یا ارزان‌قیمت‌تر سوق یافته و یا نرخ جهانی برخی اقلام نزول کرده است. این افت می‌تواند ناشی از کاهش بهای جهانی، اعطای تخفیف‌های صادراتی به منظور افزایش توان رقابت، و یا گسترش صادرات مواد خام با ارزش افزوده اندک باشد.
صنعت پتروشیمی، پیشران اصلی صادرات
همچنین طبق اعلام گمرک، در حوزه فرآورده‌های پتروشیمی، صادرات با حجم 5 میلیون و 718 هزار تن و ارزش 2 میلیارد و 217 میلیون دلار، شاهد افزایش 4 درصدی در وزن و رشد 3 درصدی در ارزش بوده است.
بنابراین، افزایش همزمان در حجم و ارزش صادرات پتروشیمی‌ها نشان می‌دهد که این بخش کماکان نیروی محرکه اصلی صادرات غیرنفتی ایران محسوب می‌شود. سهم حدوداً 27 درصدی پتروشیمی‌ها از کل ارزش صادرات، بسیار چشمگیر است و بر نقش حیاتی و مرکزی این صنعت در تامین ارز برای اقتصاد ایران تاکید دارد.
اتکای صادرات ایران به فرآورده‌های نفت و گاز
پنج قلم عمده صادرات غیرنفتی ایران شامل پروپان مایع‌شده، گاز طبیعی، بوتان مایع‌شده، قیر نفتی و متانول بوده‌اند.
همه این کالاها جزو محصولات نفت و گاز محسوب می‌شوند که با وجود برچسب «صادرات غیرنفتی»، در عمل مشتقات هیدروکربنی به شمار می‌آیند. این مسئله گویای ادامه اتکای قابل توجه صادرات ایران به منابع هیدروکربنی است.
چین و عراق کماکان اصلی‌ترین شرکای تجاری
از منظر بازارهای مقصد، چین با ۲ میلیارد و ۴۲۵ میلیون دلار، عراق با یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار و امارات متحده عربی با یک میلیارد و ۹۴ میلیون دلار، سه مقصد عمده صادراتی ایران را تشکیل می‌دهند.
این آمار تایید می‌کند که چین و عراق کماکان مهم‌ترین شرکای بازرگانی محسوب می‌شوند که روی هم بیش از ۴۷٪ از صادرات ایران را به خود اختصاص داده‌اند.
همچنین مقاصد صادراتی عمدتاً کشورهای همجوار می‌باشند که نشان‌دهنده محدودیت پراکندگی جغرافیایی در صادرات ایران است.
غیبت کشورهای اروپایی (به‌جز ترکیه) در این فهرست، حاکی از ادامه محدودیت‌های تحریمی یا ناتوانی کالاهای ایرانی در رقابت با محصولات بازارهای توسعه‌یافته است.
طلای خام، اصلی‌ترین کالای وارداتی
در بخش واردات، ایران ۵ میلیون و ۹۲۱ هزار تن کالا به ارزش ۸ میلیارد و ۴۷۱ میلیون دلار خریداری کرده که نسبت به بازه زمانی مشابه سال پیش، از نظر وزنی ۱.۱۶٪ رشد و از نظر ارزشی ۷.۸٪ افت را تجربه کرده است. میانگین ارزش گمرکی هر تن کالای وارداتی نیز با ۹٪ کاهش به ۱۴۳۱ دلار رسیده است.
کالاهای اصلی وارداتی شامل طلای خام، ذرت دامی، برنج، روغن آفتابگردان و دانه سویا می‌باشند. کشورهای امارات، چین و ترکیه نیز به ترتیب تامین‌کننده سهم عمده واردات به ایران بوده‌اند.
کاهش ارزشی واردات در عین افزایش حجم آن، حکایت از افت قیمت‌های جهانی، تغییر در ترکیب کالاهای وارداتی به سوی کالاهای کم‌بهای‌تر یا دشواری در تأمین ارز برای واردات کالاهای گران‌قیمت دارد. همچنین، این افت می‌تواند ناشی از تعدیل نرخ ارز، اجرای سیاست‌های کنترل واردات یا رکود در تقاضای داخلی باشد.
امارات و چین کماکان عمده‌ترین فروشندگان کالا به ایران
کشورهای اصلی تأمین‌کنندهٔ واردات ایران در دوماههٔ سال ۱۴۰۴ عبارت‌اند از: امارات متحده عربی (۲ میلیارد و ۵۹۶ میلیون دلار)، چین (۲ میلیارد و ۲۰۶ میلیون دلار)، ترکیه (یک میلیارد و ۳۶۷ میلیون دلار)، آلمان (۳۰۸ میلیون دلار)، هند (۲۹۱ میلیون دلار)، هلند (۲۱۵ میلیون دلار) و سوئیس (۱۹۰ میلیون دلار).
امارات و چین همچنان عمده‌ترین تأمین‌کنندگان کالای وارداتی ایران محسوب می‌شوند.
حضور کشورهای اروپایی (آلمان، هلند، سوئیس) در فهرست مبدأ واردات، در شرایطی که در بخش صادرات غایب هستند، نشان‌دهندهٔ این واقعیت است که ایران بیش از آنکه به غرب صادرات داشته باشد، از آن واردکننده است.
کاهش موازنهٔ بازرگانی به ۲۳۰ میلیون دلار
بر مبنای آمار ارائه‌شده، با توجه به ارزش صادرات ۸.۲۴۱ میلیارد دلاری و ارزش واردات ۸.۴۷۱ میلیارد دلاری، تراز بازرگانی ایران در این بازه با کسری تقریبی ۲۳۰ میلیون دلار همراه بوده که بیانگر تعادل نسبی در تجارت خارجی کشور است. این وضعیت با توجه به کاهش ارزش واردات و افت خفیف صادرات، حاکی از چالش‌های بنیادین در تجارت خارجی است.
در مجموع، تحلیل آمار بازرگانی خارجی ایران در دوماههٔ نخست سال جاری حاکی از آن است که صادرات غیرنفتی ایران از لحاظ وزنی رشد یافته، اما از نظر ارزشی تقریباً بدون تغییر مانده که این امر نیز با کاهش بهای متوسط هر تن کالا همراه بوده است.
نکتهٔ قابل تأمل دیگر، تداوم اتکای صادرات به فرآورده‌های نفت و گاز و همچنین محدودیت بازارهای صادراتی به کشورهای همسایه و چین است که گویای تنوع ناکافی جغرافیایی در مبادلات تجاری ایران می‌باشد.
در بخش واردات نیز شایان ذکر است که ورود کالا عمدتاً معطوف به کالاهای اساسی و مواد اولیه است، اما افت ارزش واردات ممکن است به چالش‌های تأمین در آینده بینجامد.
موازنهٔ تجاری ایران هرچند نزدیک به نقطهٔ تعادل است، اما تداوم این روند به عوامل ژئوپلیتیک، محدودیت‌های بین‌المللی و نوسانات نرخ ارز وابسته خواهد بود. نظر شما مخاطبین بانکس درباره این گزارش چیست؟
دیدگاهتان را بنویسید